- Autor: Jayne McCormack
- Korespondent polityczny BBC News, NI
Źródło obrazu, Calvin Boyce/Press i
Premier Rishi Sunak na zdjęciu z sekretarzem stanu Illinois Chrisem Heatonem-Harrisem i ministrami rządu Irlandii Północnej
Spotkali się, co premier nazwał „bardzo dobrym spotkaniem”.
Spotkali się także osobno z przywódcami politycznymi, w tym z pierwszą ministrem Michelle O'Neill i wicepierwszą ministrem Emmą Little-Bengally.
Sunack powiedział, że nowe porozumienie ochroni miejsce Irlandii Północnej w Unii.
Powiedział, że powrót zdecentralizowanego rządu jest powodem do nadziei.
Varadkar nie dałby się wciągać w kwestię zjednoczonej Irlandii, zamiast tego stwierdził, że obecność na Radzie pokazała, że Porozumienie Wielkopiątkowe znów działa.
Premier Leo Varadkar spotkał się w Stormont z wicepierwszą minister Emmą Little-Bengally i pierwszą ministrem Michelle O'Neill.
Powiedział, że nowi ministrowie „chętnie zapoznają się z dokumentami”, a irlandzki rząd „jest tu, aby pomóc”.
W przemówieniu przed pierwszym posiedzeniem władz wykonawczych Irlandii Północnej – ministrów ustalających politykę i decyzje – pani O'Neill powiedziała „dzisiaj jest dobry dzień”.
Partie w jego administracji – jego partia Sinn Féin; Demokratyczna Partia Unionistów (DUP); Ulsterska Partia Unionistów (UUP); i Sojusz – „zaangażowani we wspólne działanie”.
Pani Little-Benkelly powtórzyła uwagi Pierwszego Ministra, mówiąc, że był on „bardzo świadomy ważnych problemów, którymi należy się zająć”.
O czym rozmawiali pan Sunak i ministrowie Irlandii Północnej?
Jedną z kluczowych kwestii podkreślonych przez ministrów jest sposób finansowania Irlandii Północnej.
Ministrowie wykonawczy wezwali do wprowadzenia nowego modelu finansowania, który zapewni Sunakowi „długoterminową stabilność”, podczas gdy pani O'Neill określiła go wcześniej jako priorytet dla władzy wykonawczej.
Sunack określił pakiet jako „hojne i sprawiedliwe porozumienie dla Irlandii Północnej”.
Źródło obrazu, Calvin Boyce/Press i
Premier Rishi Sunak na zdjęciu z sekretarzem stanu Illinois Chrisem Heatonem-Harrisem i ministrami rządu Irlandii Północnej
Tymczasem sekretarz Irlandii Północnej Chris Heaton-Harris powiedział Good Morning Ulster, że w raporcie komisji finansów stwierdzono, że Irlandia Północna jest prawidłowo finansowana, i kwestionuje dane liczbowe, na podstawie których ministrowie wzywali do zmian w finansowaniu.
Dodał, że urzędnicy służby cywilnej „popełniali błędy w przeszłości”.
Jednakże zarówno pierwszy, jak i wicepierwsi ministrowie oświadczyli, że jest to kwestia, którą poruszyli z panem Sunakiem.
O'Neill powiedział, że przyszli ministrowie mają „co do głowy”, ale muszą mieć odpowiednie ustalenia finansowe, aby sobie z nimi poradzić.
Pani Little-Benkelly powiedziała: „Chcemy mieć pewność, że ten dyrektor ma odpowiednie narzędzia i odpowiednie zasoby.
„Jesteśmy gotowi na to wyzwanie i jesteśmy gotowi na bardzo konstruktywny układ pracy, aby wspólnie spróbować uporać się z tym problemem”.
W swoim piśmie nowy dyrektor skutecznie stwierdza, że jeśli pakiet finansowania ogłoszony przed Bożym Narodzeniem nie zostanie zmieniony, doprowadzi to do kolejnego kryzysu budżetowego w Stormont.
Ministrowie chcą zatem wznowić negocjacje w sprawie istotnych elementów, zwłaszcza „stanowiska fiskalnego”.
Opiera się on na modelu finansowania zdecentralizowanego stosowanym w Walii, gdzie uznaje się, że różnice demograficzne powodują, że świadczenie usług jest droższe niż w Anglii.
Rząd zgodził się, że finansowanie Walii powinno wynosić 115% poziomu Anglii. Innymi słowy, na każde 100 funtów wydane na usługi publiczne w Anglii przypada nie mniej niż 115 funtów na głowę w Walii.
Rząd przyjął podobny model w przypadku Irlandii Północnej, gdzie finansowanie na głowę ustalono na poziomie 124% poziomu brytyjskiego.
Ministrowie w Stormont twierdzą, że jest ona zbyt niska i nie została poddana solidnej, niezależnej ocenie ani analizie.
Uważają, że punktem wyjścia powinno być 127%, co jest powodem do podwyższenia.
Różnica może wydawać się niewielka, ale z czasem może oznaczać miliardy funtów dodatkowego finansowania.
Lider DUP, Sir Geoffrey Donaldson, powiedział w poniedziałek rano, że porozmawia z premierem w tej sprawie i nie będzie „przepraszał” za te dyskusje.
„Irlandia Północna jest niedofinansowana” – powiedział Sir Geoffrey, który nie zasiada jako poseł do Stormont, ale do Westminster.
„Rząd musi się nieco bardziej zintensyfikować, aby nasze finanse były w dobrej kondycji”.
Źródło obrazu, Olivera McVeigha
(LR) Sekretarz Irlandii Północnej Chris Heaton-Harris, pierwsza minister Michelle O'Neill, wicepierwsza minister Emma Little-Benkelly i premier Wielkiej Brytanii Rishi Sunak na zdjęciu w budynkach parlamentu w Belfaście
Jak my się tu znaleźliśmy?
Decentralizacja następuje po miesiącach negocjacji między rządem a największą partią związkową w Irlandii Północnej, DUP.
Irlandia Północna wycofała się z decentralizacji w lutym 2022 r. w proteście przeciwko porozumieniom handlowym dotyczącym Irlandii Północnej uzgodnionym między Wielką Brytanią a UE po brexicie.
W zeszłym tygodniu lider DUP, Sir Geoffrey Donaldson, ogłosił, że jego partia osiągnęła porozumienie z numerem 10, co oznacza, że nie będzie „rutynowych” kontroli towarów przekraczających granicę Wielkiej Brytanii do Irlandii Północnej.
Na tej podstawie, powiedział, jego partia wróci do rządu, po przyjęciu w Westminster ustawodawstwa wprowadzającego więcej zmian.
Decyzja ta zakończyła się przetasowaniami w zdecentralizowanych instytucjach dwa lata po opuszczeniu administracji przez DUP.
