AP
PRZYLĄDEK CANAVERAL, Floryda. – Oczekuje się, że prywatny amerykański lądownik księżycowy zakończy działalność we wtorek, a jego misja została przerwana po wylądowaniu bokiem w pobliżu południowego bieguna Księżyca.
Intuitive Machines, firma z Houston, która zbudowała statek kosmiczny i latała nim, powiedziała w poniedziałek, że będzie nadal zbierać dane, dopóki słońce nie zaświeci na panelach słonecznych. Na podstawie pozycji Ziemi i Księżyca urzędnicy spodziewają się, że stanie się to we wtorek rano. Oznaczałoby to mniej niż dwa do trzech dni w tygodniu, mniej więcej tak liczyła NASA i inni klienci.
Lądownik o nazwie Odysseus jest pierwszym amerykańskim statkiem kosmicznym, który od ponad 50 lat wylądował na Księżycu w ramach eksperymentów dla NASA, głównego sponsora. Jednak w ubiegły czwartek podpłynął za szybko i stopa jednej z sześciu nóg utknęła w powierzchni, co spowodowało wywrócenie się statku – powiedzieli urzędnicy firmy.
Na podstawie zdjęć z należącej do NASA sondy Lunar Reconnaissance Orbiter wynika, że Odyseusz wylądował około 1,5 kilometra od zamierzonego celu w pobliżu krateru Malabert A, zaledwie 300 kilometrów od południowego bieguna Księżyca.
Tylko zdjęcia LRO powyżej 90 kilometrów pokazują lądownik na powierzchni, ale na ziarnistych zdjęciach niewiele więcej niż punkt. Eksperyment z wyrzucaniem kamery przeprowadzony na Uniwersytecie Lotniczym Embry-Riddle w celu uchwycenia obrazów lądownika podczas opadania został zatrzymany na krótko przed lądowaniem po problemie z nawigacją w ostatniej chwili.
Według NASA lądownik wylądował w małym, zdeformowanym kraterze o nachyleniu 12 stopni. Jest to miejsce najbliżej bieguna południowego, jakie kiedykolwiek dotarło do bieguna południowego, co jest obszarem zainteresowania ze względu na podejrzenie obecności zamarzniętej wody w stale zacienionych kraterach.
NASA, która w ciągu najbliższych kilku lat planuje wylądować w tym regionie astronautów, zapłaciła Intuition 118 milionów dolarów za dostarczenie sześciu sond na powierzchnię. Inni klienci również mieli przedmioty na pokładzie.
Zamiast wylądować w pozycji pionowej, 4,3-metrowy Odyseusz ląduje na boku, uniemożliwiając kontakt z Ziemią. Niektóre anteny zostały zakryte przez przewrócony lądownik, a te bardziej odsłonięte znajdowały się blisko ziemi, co skutkowało przerwaną komunikacją. Panele słoneczne znalazły się znacznie bliżej powierzchni, niż oczekiwano, co nie było idealne w terenie górzystym. Nawet w najlepszych okolicznościach Odyseusz miał tylko tydzień na operację na powierzchni, zanim nastała długa księżycowa noc.
AP
Od lat sześćdziesiątych XX wieku tylko Stanom Zjednoczonym, Rosji, Chinom, Indiom i Japonii udało się pomyślnie przeprowadzić lądowanie na Księżycu i tylko Stanom Zjednoczonym z załogą. Zaledwie w zeszłym miesiącu japoński lądownik wylądował po niewłaściwej stronie.
Pomimo nierównego lądowania Intuition Machines jako pierwsza prywatna firma dołączyła do elitarnego grona. Inna amerykańska firma, Astrobotic Technology, próbowała tego w zeszłym miesiącu, ale nie udało jej się dotrzeć na Księżyc z powodu wycieku paliwa.
Intuicyjne maszyny też prawie zawiodły. Zespoły naziemne nie włączyły przełącznika laserów nawigacyjnych lądownika przed lądowaniem na Florydzie 15 lutego. Przeoczenie odkryto dopiero, gdy Odyseusz okrążył Księżyc, co zmusiło kontrolerów lotu do polegania wyłącznie na urządzeniu do nawigacji laserowej NASA w ramach eksperymentu.
Eksperymentalne lasery NASA naprowadziły Odyseusza blisko lądowania Bulls-I, w wyniku czego pierwszy amerykański statek kosmiczny wylądował na Księżycu od czasu programu Apollo.
W latach 1969–1972 dwunastu astronautów programu Apollo spacerowało po Księżycu. Podczas gdy NASA okresowo wysyła satelitę wokół Księżyca, Stany Zjednoczone rozpoczęły kolejną misję lądowania na Księżycu dopiero w zeszłym miesiącu. Nieudany lot Astrobotic był pierwszym w ramach planu NASA mającego na celu promowanie komercyjnej misji na Księżyc.
Zarówno Intuitive Machines, jak i Astrobotic mają kontrakty NASA na więcej lądowań na Księżycu.